Brązowy rekin bambusowy
| Chiloscyllium punctatum | |
| (Müller & Henle, 1838) | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
brązowy rekin bambusowy |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
| |
Brązowy rekin bambusowy[2], rekin bambusowy[3] (Chiloscyllium punctatum) – gatunek małej wielkości ryby chrzęstnoszkieletowej z rodziny Hemiscyllidae. Zamieszkuje wschodnie tereny Indo-Pacyfiku. Podczas gdy osobniki dorosłe są koloru brązowawego, młode osobniki są mlecznobiałe z czarnymi przepasaniami na ciele. IUCN uznaje brązowego rekina bambusowego za gatunek bliski zagrożenia (NT – Near Threated). Bywa hodowany w akwariach. Zapisy kopalne rodzaju Chiloscyllium datuje się na cenoman (wiek kredy późnej)[4].
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten opisali Johannes Peter Müller i Jakob Henle w 1838 roku, nadali mu nazwę Chiloscyllium punctatum[5]. Obecnie rekina tego umieszcza się w rodzinie Hemiscyllidae[5]. Opisywany pod jednym synonimem: Ch. margaritiferum (Bleeker, 1863)[5].
Pozycja systematyczna[edytuj | edytuj kod]
Przeprowadzono badania cytochromu b i rRNA, aby sprawdzić pokrewieństwo między rekinami z rodzaju Chiloscyllium, występujących u wybrzeży Azji Południowej[6]. Okazuje się, że najbliższym krewnym Ch. punctatum jest Ch. plagiosum oraz Ch. indicum[6]. Wywnioskowano też, że Ch. punctatum to takson siostrzany co do tych dwóch ostatnich (wskazuje to są chociażby podobna barwa), natomiast Ch. griseum i Ch. hasselti tworzą własną linię rozwojową[6]. Oto kladogram (uproszczono)[6]:
| ||||||||||||||||||||||
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
Nazwa rodzajowa pochodzi od dwóch greckich słów[7]:
- cheilos = warga,
- scyllium = z języka greckiego, słowo jest określeniem na małego rekina,
- punctatum = kropkowany, w odniesieniu do maluch plamek na ciałach młodych osobników.
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Występuje w Indo-Pacyfiku: stwierdzony w Indiach, na Sri Lance, na Malediwach, Bangladeszu, Tajlandii, Singapurze, Kambodży, Laosie, Wietnamie, Chinach (część kontynentalna, Hongkong wraz z Makau), Tajwanie, Japonii, Jawie, Malezji, Sumatrze, Komodo, Sulawesi, Indonezji (Irian Zachodni), Papui-Nowej Gwinei i Australii (Queensland, Australia Zachodnia i Północna)[8][2][7][9].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Jest to mały rekin: rekordowy osobnik mierzył 105 cm długości, zwykle jednak 100 cm (FishBase szacuje długość na 132 cm[7])[2][5][9]. Samce osiągają dojrzałość płciową po przekroczeniu 68 – 76 cm długości, samice przy długości ok. 63 cm długości[5]. Noworodki mierzą od 13 do 17 cm[9].
Gatunek ten jest bardzo smukły z dużymi (szczególnie piersiowymi, ogonową i grzbietowymi), wyraźnymi płetwami[2]. Liczba kręgów – 136 do 170[9]. Na głowie, blisko otworu gębowego widoczne dwa wąsiki czuciowe[2]. Oczy duże[9].
Epitet gatunkowy nawiązuje do ubarwienia osobników juwenalnych: ich czarne paski na białym tle przypominają łudząco wzór na pędach bambusa. Mają także zwykle kilka plamek[9]. Wraz ze wzrostem, osobniki dorosłe ciemnieją, stając się brązowoszare[2].
Uzębienie[edytuj | edytuj kod]
Zęby Ch. punctatum ma podobne jak inne z rodziny Hemiscyllidae[5]. Wykazują zróżnicowanie w żuchwie i szczęce[5]. Każdy ząb ma słabo ukształtowany korzeń wargowy i posiada przyśrodkowy guzek[5]. Liczba zębów w szczękach 26-35/21-32[5].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Środowisko[edytuj | edytuj kod]
Pospolity[9]. Brązowe rekiny bambusowe zamieszkują przede wszystkim rafy koralowe, baseny pływowe, watty i płytkie przybrzeżne zbiorniki na głębokości od 0 do 85 metrów[7][5]. Gatunek ten przystosował się do swoich środowisk występowania, potrafi on wytrzymać 12 godzin poza wodą[7][3]. Poruszać także może dzięki swym płetwom piersiowym[3].
Odżywianie się i zdolność pobierania pokarmu[edytuj | edytuj kod]
Nie jest wybredny. Badania na rekinach z Australii potwierdziły, że gatunek ten odżywia się rybami kostnymi (Osteichthyes), krabami (Brachyura), krewetkami (Caridea), wieloszczetami (Polychaeta)[5][9]. Wraz ze wzrostem szczęki i mięśni żuchwy (także gnyka i kości kruczej) aparat gębowy coraz bardziej przystosowuje do danej grupy pokarmu[10]. Ponadto kości szczęk wykazywały (u badanego osobnika) słabą allometrię, przez co rekin ten może pobierać duże ilości pokarmu (rekin bardziej „ssie” lub „wsysa” pokarm niż go gryzie)[10].
Pasożyty[edytuj | edytuj kod]
Na tym rekinie pasożytują wyłącznie bezkręgowce[11]:
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten ma podobne zwyczaje godowe co inne dywanokształtne: samce wykonują tańce godowe, następnie gonią samice, do czasu gdy będą mogły z nimi odbyć gody[5][3]. Samiec stara się przewrócić samicę na brzuch[3]. Rekin ten jest jajorodny, składa jaja (długości 11 lub 15 cm), przypominające „kapsuły”, wyposażone w wąsy czepne[5][9]. Młode odżywiają się zawartością pęcherzyka żółtkowego[5]. Mają ograniczoną zdolność pływania, dlatego gdy wyjdą z osłonek jajowych, od razu zaczynają pływać, aby rozruszać swe ciało[5]. W niewoli rozmnażają się dość łatwo[8].
Warunki chowu[edytuj | edytuj kod]
Są one częstymi rybami w akwariach morskich, ze względu na łagodne usposobienie i atrakcyjny wygląd[12][2].
Młode osobniki można hodować w zbiorniku 115-litrowym, dorosłe w zbiorniku 680-litrowym z drobnym podłożem[8][12]. Rekiny te potrzebują dużo miejsca, jednak nie są aktywnymi pływakami[12]. W akwarium powinny znajdować się różnorodne kryjówki[12]. Młode osobniki z początku są wybredne, można je karmić kawałkami kalmarów lub mrożonymi krewetkami lub rybami[12][8].
W Polsce rekiny bambusowe są hodowane w Akwarium Gdyńskim[3].
Status, zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje brązowego rekina bambusowego za gatunek bliski zagrożenia (NT – Near Threated) od 2006 roku[13]. Liczebność populacji nie jest znana, a jej trend opisywany jest jako spadkowy[13].
Przyczyną tego może być wyłapywanie w celach akwarystycznych i konsumpcyjnych, jego części ciała używane są w tradycyjnej medycynie chińskiej, grozi mu też utrata siedlisk poprzez wysadzanie raf koralowych[13]. Aby zapobiec utracie populacji, można kupować osobniki z hodowli, a nie tych pochodzących z odłowu[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Chiloscyllium punctatum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c d e f g Inne rekiny płytkowodne, [w:] Derek Hall, Amy-Jane Beer, Daniel Gilpin, Encyklopedia ryb, skorupiaków i innych stworzeń wodnych, Bielsko-Biała: Dragon, 2020, s. 169, ISBN 978-83-8172-649-8 [dostęp 2021-12-18].
- ↑ a b c d e f Wiesław Zabawa, Aleksander Piszcz, Rozmnażanie rekin(k)ów w Akwarium Gdyńskim, „Magazyn Akwarium”, 2019, s. 80-85, ISSN 1643-0182 [dostęp 2021-12-18].
- ↑ Sepkoski, J: "A compendium of fossil marine animal genera (Chondrichthyes entry)". Bulletins of American Paleontology. [dostęp 2021-12-18]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Discover Fishes: Chiloscyllium punctatum. Florida Museum of Natural History. [dostęp 2021-12-18]. (ang.).
- ↑ a b c d Noor Haslina Masstor i inni, Molecular Phylogeny of the Bamboo Sharks (Chiloscyllium spp.), Barbara Mantovani (red.) [online], 2014 [dostęp 2021-12-18].
- ↑ a b c d e Chiloscyllium punctatum Müller & Henle, 1838 Brownbanded bambooshark. FishBase. [dostęp 2021-12-18]. (ang.).
- ↑ a b c d e Cat shark – Chiloscyllium punctatum. Aquatic Community. [dostęp 2021-12-18]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i L. Compagno, Sharks of the World [online], 2005, s. 175,176 (ang.).
- ↑ a b Philip J. Motta, Dayv Lowry: Ontogeny of feeding behavior and cranial morphology in the whitespotted bambooshark Chiloscyllium plagiosum. ResearchGate. [dostęp 2021-12-19]. (ang.).
- ↑ Chiloscyllium punctatum Müller & Henle, 1838 Brownbanded bambooshark. Shark References.com. [dostęp 2021-12-18]. (ang.).
- ↑ a b c d e Black Banded Cat Shark – Ultimate Care Guide. Freshwater Central. [dostęp 2021-12-18]. (ang.).
- ↑ a b c C.L. Dudgeon, M.B. Bennett, P.M. Kyne, Chiloscyllium punctatum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2021-12-18] (ang.).